Posted on February 28, 2013 by Jahongir Muhammad
23. Заргарлик мактаби
Олтин…
Дунё иқтисодий тарозисининг бир палласида нефтъ турса, иккинчисида олтин! Яъни иқтисодий мувозанатнинг бир тарафини олтин тутиб турибди.
Олтинни на ейиш мумкин, на кийиш, аммо зебу-зийнат ўлароқ киши ҳаётида нақадар ўрин тутиши эса очиқ масала.
Ишонинг ишонманг бутун дунёда нефт жанги каби олтин уруши ҳам авж пардасида. Америка Қўшма Штатлари йилига 350 тоннага яқин олтин ишлаб чиқарсада, Жанубий Африка республикаларидан йилига чиқадиган 585 тонна олтиннинг аксариятига соҳиб. Continue reading →
Filed under: Turkiya turkumi | 1 Comment »
Posted on February 28, 2013 by Jahongir Muhammad
Bahorga oz qoldi
Toshkentda qor yog’moqda!
Bahorga bir kun qolganda sovuq oqim qirib keldi. Bu- o’lkamiz tabiatiga xos.
Ko’p yillar oldin Samarqanddagi uyimiz derazasidan erta tongda tashqariga qaraganimda kurtak otgan daraxtlarning shoxi oppoq qorga o’ralgan bo’lardi.
Keksalar qishning o’jarligi,baribir o’z aytganini qilishi haqidagi hikmatlarni ko’p aytishardi.
Bugun ham bu qahr yo’qolmabdi. Continue reading →
Filed under: Kundalik | Leave a comment »
Posted on February 28, 2013 by Jahongir Muhammad
Бир каллалик илондан икки каллалик илон
САВОЛ: Мана Каримов икки палатали парламент тузмоқда ва бу Американикидан кейин дунёда иккинчи ўриндаги демократик муассаса бўлишини айтди. Демократияга бундай йўл очилиши Каримовнинг тарих олдидаги катта хизмати эмас-ми?( Юсуф).
ЖАВОБ: Саволингиз кинояга ҳам ўхшаб кетади. Ёки Каримовнинг сессия тугашига беш минут қолганда ўтказган матбуот конференциясида ўзини қандай тутганига қараб, унинг гапларига ишонган ҳам бўлишингиз мумкин. Continue reading →
Filed under: Savol-Javob | Leave a comment »
Posted on February 27, 2013 by Jahongir Muhammad
Kastamonu hokimi Sulaymon Yujal, Jahongir Muhammad va Usmon Qrimli.
22.Сургундаги соат
Аввало Кастамону ҳақида қисқача маълумот. Кастамону вилояти Анқарадан 250, Истанбулдан эса 500 километр узоқликдаги жанубий вилоятлардан бири. Вилоятнинг марказида қадимий Кастамону шаҳри жойлашган. Тўрт тарафи тоғлар билан ўралган шаҳар уч цивилизациянинг, яъни уч маданиятнинг меъросларини сийнасида сақлаётир. Бу ерда Ҳитит, Юнон ва Усмонли маданиятининг осори-атиқалари, гўзал обидалари мавжуд. Continue reading →
Filed under: Turkiya turkumi | Leave a comment »
Posted on February 27, 2013 by Jahongir Muhammad
Shohi Darvesh: Agar bizning qudratimizga shubha qilsang, biz qurdirgan qamoqxonalarga boq!
Inson jamiyatda yashar ekan,oldinga umid uzatib boradi.
Kun oxirida “qani Eshmat bugun o’zingga nechchi qo’yasan,nimani qoyil qilding-u eplolmaganing nima bo’ldi?”desa,o’ziga foyda.
Shu gapni aytmasa ham uni birov urmaydi.
Unda haqiqiy kun qachon keladi axir?
Rejimning bahosini berayotganda,o’tgan voqeaga emas keladigan xavfga chim bosish kerak. Continue reading →
Filed under: Kundalik | Leave a comment »
Posted on February 26, 2013 by Jahongir Muhammad
Ёдгор Обид:
Жаҳонгир Муҳаммаднинг “Шаҳидлар мозори” китоби тўғрисида фикрлар
Яқинда кўз ўнгимизда Озарбайжонда юз берган тарихий фожеалар ҳақида кўп ёзилди, кўп айтилди, китоблар пайдо бўлди. Аммо яқинда Тошкент босмохоналаридан бирида яширинча чоп этилган Жаҳонгир Муҳаммаднинг “Шаҳидлар мозори” номли китоби мазмуни жиҳатидан ҳам, танланган ифода услуби жиҳатидан ҳам, бадиий қуввати, самимияти жиҳатидан ҳам алоҳида қимматга эга. Continue reading →
Filed under: E'tirof | Leave a comment »
Posted on February 25, 2013 by Jahongir Muhammad
Posted on February 23, 2013 by Jahongir Muhammad
Диктаторнинг туфлисини ялтиратувчилар
САВОЛ: Бугун диктатурага қарши ким ҳам нима қила олар эди? (Адҳам, 18 Июл).
ЖАВОБ: Жуда ўринли савол. Ёдимга арманиларнинг Дашноқ партияси томонидан 1898 йилда ёзилган ва ҳар бир армани учун дея тарқатилган бир қўлланмасида, “Душманга қарши (ўша пайтда руслар ва турклар назарда тутилган) сендан қурол билан чиқишинг талаб этилмайди, агар пойафзал тозаловчиси бўлсанг душманнинг туфлисини ялтиратиб қўймасанг, шу сенинг катта улушинг”, деган тавсияси тушди.
Бугун Ўзбекистонда демократия ўрнатилиши учун ким нима қила олади?
Шоирнинг қуроли у ёзган шеъри, унинг сўзидир. Бу сўз маддоҳликдан эмас, адолатдан ёна бўлса бас! Continue reading →
Filed under: Savol-Javob | 7 Comments »
Posted on February 22, 2013 by Jahongir Muhammad
21.Меҳмеди Солис
Аввал черков, кейин жоме ва энди муҳташам қадамгоҳга айланган “Ая София” ёнидан ўтаверсам унинг деворларидан қон оқаётганга ўхшайди…
Бир кун “Ислом халифалари”деган туркча китобни варақладим. Бу дунёда 37 йилгина яшаган, аммо золимларнинг золими номини олган Меҳмеди Солис (3-Меҳмед) ҳақида ўқиб қолдим. Онаси София Бaffo экан, венециялик aёл. Унинг ҳам, отасининг ҳам фаолиятини шу аёл бошқаргани ёзилган. “Ая София” шу аёлнинг хотираси.
Усмонли султонларининг аксарияти оқбадан қуллардан туғилганини ўқиб, бир ҳайратланган бўлсам, Меҳмеди Солиснинг тахтга чиқиш куни ҳақидаги даҳшатли воқеаларни ўқиб титраб кетдим. Continue reading →
Filed under: Turkiya turkumi | Leave a comment »
Posted on February 21, 2013 by Jahongir Muhammad
20.Бахтли мушуклар
Туркияда Ўртакўй билан Бешиктош орасида Чироғон отели бор. Неча юз йиллардан бери бу отелда қироллар, подшоҳлар ва энди президентлар меҳмон бўлишади. Ниҳоятда гўзал қаср. Деразаларидан Истанбул бўғозининг мавжли тўлқинларини тамоша қилишнинг ўзи бир роҳат.
Бироқ гап бу отелда кимлар ётгани ҳақида эмас. Гап отел ёнидаги икки автобусда. Автобусларнинг чархлари ерга ботиб, “бош”ларини хазонлар қоплаган. Ён тарафига “Ҳайвонлар билан дўстлашув дарнагининг хастахонаси” деб ёзилган. Қизиқ … бир тарафда шоҳлар, … иккинчи тарафда итлар ва мушуклар… даргоҳи. Continue reading →
Filed under: Kundalik | Leave a comment »
Posted on February 20, 2013 by Jahongir Muhammad
Бир-бирларининг оёқларидан отмоқдалар
САВОЛ:Ўрта Осиёдаги давлатлараро “совуқлик” қандай ҳал қилиниши(юмшатиш) мумкин? Ёки унда ҳам “ғарб демократлари кўмаги” керакми? (Зокиржон, 5 Июн).
ЖАВОБ: Bу мавзуда илгари кўп ёзганман. СССР парчаланган кунларда бундай совуқлик йўқ эди ва бугунга қадар бу вужудга келтирилди. Шу сабабдан уни вужудга келтирганлар бошқарувда экан, бу ҳақда орзу қилиш ҳам бефойда. Чунки улар жуда майда, шахсий манфаатлари учун асли бир оиланинг фарзандлари бўлган туркистонликларни бугун бир-бирига ёв қилиб қўйдилар. Энди улар ҳатто бир-бирларининг оёқларидан отмоқдалар ҳам. Continue reading →
Filed under: Savol-Javob | Leave a comment »
Posted on February 20, 2013 by Jahongir Muhammad
Turkiyalik jurnalist Kamol Chapraz bilan
19.Фестивалга айланган зирвалар
Турк давлат ва жамоаларнинг дўстлик, қардошлик ва ҳамкорлик номи билан анъанавий ҳолга келган Бешинчи Қурултойи 11 – 13 сентябр кунлари Истанбул шаҳрида бўлиб ўтди.
Қурултойга Ўзбекистон, Қозоғистон, Туркманистон, Қирғизистон, Озарбайжон жумҳуриятлари, Гагаузия, Татаристон, Бошқирдистон, Қрим, Қиприс, Ғарбий Тракия каби мухтор ўлкалар ҳамда Америка, Оврўпада яшайдиган турк жамоаларнинг ҳайъатлари келдилар.
Қурултойда Марказий Осиё жумҳуриятлари президентлари номидан улар ваколатан юборган ҳайъат раҳбарлари сўзга чиқдилар. Continue reading →
Filed under: Turkiya turkumi | Leave a comment »
Posted on February 19, 2013 by Jahongir Muhammad
18.Қозоқлар
Шарқий Туркистонда ҳар томонлама тазйиқ остида қолган қозоқ турклари Ватанларини ортда қолдириб, дунёнинг турли нуқталарига ёйилгандилар. Уларнинг кўпчилиги аста-секин Туркияга кела бошлашди. 50-йилларнинг охирларида Истанбулда бошпана топган қозоқлар 70-йилларга келиб ўз маҳаллаларига эга бўлдилар.
Туркияда яшаётган турк қавмлари орасида қозоқлар жамоаси ўз анъаналарига содиқлиги билан ажралиб туради.Уларнинг маҳаллаларидаги кўчаларга ҳам қозоқ номлари берилган. Continue reading →
Filed under: Turkiya turkumi | Leave a comment »
Posted on February 18, 2013 by Jahongir Muhammad
Ватанда гадосан, ватанда гадо!
САВОЛ: Кейинги пайтда шеър ёзмай қўйдингиз-ми? Нега янгиларини эълон қилмаяпсиз?(Жамила, 26 Октябр, 2004 йил).
ЖАВОБ: Шеър ёзиш учун белгиланган жадвалим йўқ. Шоир ҳам эмасман. Аммо кўнглимга бир нарсалар келганда қоралаб қўяман. Масалан, “Дакота йўли”да бир нечта шеърлар ёздим.
Аввал “Алданишга мойил..” деган бир сиёсий шеърдан кейин ана шу янги қораламалардан ҳам бир икки намуна ўқишингиз мумкин.
Алданишга мойил ўзбек шоири,
Бир орден букади алиф қаддини,
Шеъру дили бошқа, бошқа зоҳири,
Гўрков чизиб берар охир ҳаддини.
Алданишга мойил ўзбек ҳофизи,
Шоҳнинг кўкрагига бошини қўяр.
Ҳақ истаб чиқса гар ўғли ё қизи,
Бир унвон хотири кўзини ўяр. Continue reading →
Filed under: Savol-Javob | Leave a comment »
Posted on February 18, 2013 by Jahongir Muhammad
17.Қирғизлар
Муҳаммад Акбархон қирғиз туркларининг Туркияга кўчиб келишларини шундай англатади: “Отам ҳамма нарсани тўплаб, Она Ватандан кетаётибмиз, дея кўзига ёш олди ва бир ҳовуч тупроқни қўйнига солди. Ўшанда бир минг беш юз киши йўлга чиқдик. Хасталик, очлик туфайли йўлда беш юз кишини йўқотдик. Покистоннинг Гилгит шаҳрига етиб борганимизда хасталиклар яна ҳам авжига чиқди. Чунки у ер жуда иссиқ эди. Бунинг устига тилимиз, маданиятимиз бошқа-бошқа. Шу сабабдан Туркиядан бошпана сўрадик. Тўрт йил жавоб кутдик. Бу орада америкаликлар бизни Аляскага жойлаштиришлари мумкинлигини маълум қилдилар. Яхши шароит яратиб берамиз, десаларда, қабул этмадик ва бир куни туркиялик ҳайъат бизга хушхабар келтирди ва Помирнинг Улупомир қишлоғидан Туркиянинг Ван вилоятига қадар бўлган масофа ортда қолди.” Continue reading →
Filed under: Turkiya turkumi | Leave a comment »
Posted on February 16, 2013 by Jahongir Muhammad
16.Ўзбеклар
Шоир Омон Матчон бир шеърида “ҳали бирор бир ўзбек Ўзбекистондан кўчиб кетган эмас,” деб ёзсада, бу шоирнинг ҳис-туйғуларини англатгувчи ифодадир. Аслида эса айрим ўзбеклар тарихнинг ўйинлари ва давр зулми туфайли бир неча маротаба ўз киндик қонлари оққан она тупроқларини қолдириб, чет элларга чиқиб кетишга мажбур бўлдилар.
Масалан, Чор Россияси Ўрта Осиёни забт этган пайтда Туркистон зиёлилари сафида бир қанча ўзбеклар ҳам чет элларга кетдилар.
Биринчи жаҳон урушидан олдин эса Россия орқали кўчган 150-200 ўзбек оиласи Измирнинг Урла деган қисмида жойлашган. Бу жойнинг расмий номи Ўзбек қишлоғидир. Бу ерда истиқомат қиладиганлар ўзларини “бухороликлар” деб ҳам аташади.
Сўнг “босмачи” дея тамға урилган даврда ҳам жуда кўп ўзбеклар ҳижрат қилиш мажбуриятида қолдилар. Улар Ғарбга эмас Шарққа қараб интилдилар. Яъни Афғонистон, Покистон, Шарқий Туркистон заминларидан бошпана топдилар. Ҳатто Ҳиндистонга кетишди. Continue reading →
Filed under: Turkiya turkumi | 1 Comment »
Posted on February 15, 2013 by Jahongir Muhammad
15.“Бўзқуртлар”
1980 йилдан эътиборан дунё матбуоти “бўзқуртлар” ҳақида ёзади.
Бугунга қадар “бўзқуртлар”нинг кимлиги, мақсадлари, ташкилотлари кўпчиликни қизиқтиради. Кейинги пайтда бу савол Туркистон жумҳуриятларида ҳам ўртага чиқиб қолди. Дарҳақиқат, “бўзқуртлар” ким ва улар нима истайдилар?
Яқинда Туркияда таҳсил олаётган талабалар ёзги таътилни Ўзбекистонда ўтказиб, дорулфунунларига қайтдилар. Улар билан суҳбатлашсангиз, таътилда Миллий Хавфсизлик қўмитасига чақиришгани ва сўроққа тутишганини айтишди. Қизиғи шундаки, хоҳ Хоразмда бўлсин, хоҳ Намангонда, ҳамма жойда талабаларга уч савол берилган. Continue reading →
Filed under: Turkiya turkumi | Leave a comment »
Posted on February 14, 2013 by Jahongir Muhammad
Qrim turklarining lideri Mustafo Jemil o’g’li bilan
14.Эваралар эврилиши
Ассамблея мажлиси бошланмасдан олдин эрталаб қозоқсифат бир йигит ёнимизга келди. У Россиянинг Кузбас ўлкасида нашр этилган “Элим” деб номланган китоб билан бирга “Шорсча-Русча ва Русча-Шорсча луғат”ни тақдим этаркан “Биз Жанубий Сибирда яшаймиз,”- деди.
-1897 йилда, яъни бундан юз йил аввал Кемеровада 13 минг шорс яшар эди. Не афсуски, бир асрдан кейин ҳам бу рақам ўзгарган эмас. Бугун шундан ўн минг нафари шорс тилини ўз она тили дегани билан, фақат тўққиз юз ўн тўрт киши бу тилда эркин гаплаша олади. Қолганлар эса рус тилида гаплашадилар. Бизнинг на мактабимиз, на бирор маданият марказимиз бор,- дея ўкинди у. Continue reading →
Filed under: Turkiya turkumi | Leave a comment »
Posted on February 13, 2013 by Jahongir Muhammad
Turkiyalik do’stlar davrasida(1995)
13.Ҳасса
Туркий давлат ва жамоаларнинг дўстлик, қардошлик ҳамда ҳамкорлик шиори остида Измирда очилган Учинчи Қурултойи ниҳоясига етди. Қурултой охирида тарқатилган ва ўқиб эшиттирилган баёнотда “Биз узоқ йиллик мажбурий айрилиқлардан кейин бир-биримизни топган туркий халқларнинг дунёдаги иддаомиз -тинчликдир. Биз тинчликка қучоқ очамиз ва айни пайтда тинчлик истаймиз”, дейилади.
Бу сатрларга урғу берилишига сабаб, Қурултойга яна Москвада совуқ қараш уйғонишидир. Маълумки, “Известия” газетаси Қурултой очиладиган кунги “Учинчи жаҳон уруши қаерда бошланади?” деган кенг таҳлилий мақоласида “Бу уруш Россия ва Туркия орасида чиқса керак, чунки Туркия Ўрта Осиёга жиддий равишда ёйила бошлади,” деб ёзди.
Continue reading →
Filed under: Turkiya turkumi | Leave a comment »
Posted on February 12, 2013 by Jahongir Muhammad
12.Хайрли бўлсин
Туркиянинг Измир шаҳридаги қурултойига Озарбайжон, Ўзбекистон, Қозоғистон, Қирғизистон, Туркманистондан, шунингдек, Россия Федерациясидаги Татаристон, Бошқирдистон, Ёқутистон, хуллас, Юнонистоннинг Тракия бўлгасидан тортиб, бу томони Македония у томони Гагаузияга қадар, қаердаки турк халқлари яшасалар, уларнинг вакиллари таклиф этилган.
“Турк давлат ва жамоаларининг дўстлик, қардошлик ва ҳамкорлиги” шиори остида ўтадиган бу қурултойга 1993 йилнинг 21 март куни Анталияда асос солинганди. Ўшанда Туркии Миллиятчи Халқ партияси ташаббуси билан бошланган бу ишдан кўзланган мақсад мухолифат аъзоларини бир жойга тўплаш, шунингдек Наврўз байрамини Туркияга олиб кириш эди.
Чунки Наврўз Туркияда нишонланмас ва курдларнинг байрами деб ҳисобланарди. Байрам нишонланадиган кун турли ғавғолар чиқиб, қон тўкилгани боис ҳукумат томонидан таъқиқланган. Continue reading →
Filed under: Turkiya turkumi | Leave a comment »
Posted on February 11, 2013 by Jahongir Muhammad
11.Алпаслон
Туркиянинг пойтахти Анқарада бутун транспорт “ҳаёти” бир кунга тўхтади. Қалин қор ёғишига, изғиринга қарамай миллиондан зиёд одам марказдан Анқаранинг баланд тепалиги – Байроқ қалъага юрди. Ўнларча километр йўлларни тўлдирган бу инсонлар юм-юм йиғлар эдилар. Уларнинг сафларида мамлакатнинг барча сиёсий раҳбарларидан тортиб Ўзбекистон, Озарбайжон, Қозоғистон, Қирғистон, Туркманистон ва бошқа ўлкалардан келган тамсилчилар ҳам бор эди.
Улар нафақат Туркияда, балки турк дунёсида номи танилган инсонни дафн этиш маросимида қатнашмоқдалар. Туркияни кунлардир йиғлатган бу инсон ким эди?
1917 йилда Кипр, яъни Қиприсда туғилди: исми Ҳусайин, отасининг исми Файзуллоҳ. Кейинчалик муаллими уни Арслон деб атайди. Орадан замон кечиб, у оиласи билан Истанбулга кўчиб келганида, инглиз мустамлакаси бўлган Кипрда олган инглиз паспортини ўзгартирди. У энди Туркия фуқароси ва исми шарифи Алпаслон Туркаш эди. Continue reading →
Filed under: Turkiya turkumi | 1 Comment »
Posted on February 9, 2013 by Jahongir Muhammad
-7-
Oqsaroy. Toshkent
“O’rta Osiyo o’ruslarning o’kiniga tushganmi?” Karimov daftarchasiga yozib qo’yilgan bu gapni nima uchun va qachon yozganini eslashga urinardi. Kim aytgan ekan buni? Yangi gap emas. Yangi gap bo’lganda “O’rta Osiyo” emas, “Markaziy Osiyo” deb yozgan bo’lardi. Chunki bu iborani uning o’zi topgandi. Hammani shunga o’rgatdi. O’zi ham bunga rioya qilgan bo’lardi. Demak, bu gapni to’qsoninchi yillarning boshida yozib qo’ygan. Lekin bu savol hali ham javobsiz qolmoqda.
Mana Shanxay Hamkorligi Tashkilotining majlisi Toshkentda o’tayotgani, hatto Medvedev ana u xonada uni intizorlik bilan kutib o’tirganiga qaramay, bu savol muhimligicha qolmoqda. Faqat Medvedev emas, qolganlar ham uning nima deyishini kutishmoqda.
Karimov O’sh masalasida Rossiya rahbarlari bilan ilk suhbatini esladi. O’shanda uning fikrlari Putinga yoqqandi. Lekin Putin rasmiyatchilik nuqtai nazaridan bo’lsa ham buni yangi saylangan prezident bilan gaplashib qo’yish kerakligiga ishora etgandi.
Continue reading →
Filed under: Qiyomat kuni | 1 Comment »
Posted on February 8, 2013 by Jahongir Muhammad
10. Икки соҳил
Туркиядан Озарбайжонга борилса, дарров суҳбатга қўшилиб кетиш мумкин, Турманистонда эса бунга ярим кун керак. Қирғизистонда бир кун яшагандан кейин суҳбатларни англай бошлайсиз. Қозоғистон ва Ўзбекистонда энг узоғи икки-уч кун вақт кетади.
Бир кун Туркия Бош вазири Тансу Чиллар Олмаотага борди. Туркия Ташқи ишлар вазирлиги сафар олдидан баёнот тарқатди. Унда Нурсултон Назарбоев ва Тансу Чиллар нефт йўли, нефтни Оврўпага олиб чиқиш борасида кенг қамровли шартнома имзолашади, биз Қозоғистонни оталиққа олдик, бу ўлканинг йўлларини ёритамиз каби гаплар бор эди. Continue reading →
Filed under: Turkiya turkumi | Leave a comment »
Posted on February 7, 2013 by Jahongir Muhammad
9.Отсиз
Истанбулда бўлиб ўтган Ниҳол Отсизни хотирлаш анжуманида Афғонистон туркларининг лидери Абдурашид Дўстимга Ниҳол Отсиз унвони берилди.
Аввало Ниҳол Отсиз ҳақида. Отсиз 1905 йилда Истанбулда туғилиб, 1975 йилда шу шаҳарда оламдан ўтди. Туркиянинг улуғ шоири, ёзувчиси, публицисти ва жасоратли курашчиси Ниҳол Отсиз умрини турк бирлиги ғоясига бахш этди.
1934 йилдаёқ “Совет Иттифоқи мутлоқ парчаланади. Биз қардошларимиз билан бирлашамиз,” деган ва шу ғояни бот-бот такрорлаган Отсиз, Совет Иттифоқи билан Туркия муносабатларини бузишда ва Туркистон, турончилик ғоясини илгари суришда айбланиб, таъқиб этилди, қайта-қайта қамоққа солинди. Continue reading →
Filed under: Turkiya turkumi | Leave a comment »
Posted on February 6, 2013 by Jahongir Muhammad
8.Азиз Несин
Туркиянинг Коня шаҳри саросимада. Қўшимча полиция кучлари чақирилган, эҳтиёт чоралари кўрилган, ҳатто Анқара ҳам диққатини Коняга тикканди. Нега?
Бир “Китоб уйи”нинг даъвати билан машҳур ҳажвчи Азиз Несин шаҳарга келганди. Одатда ёзувчилар, таниқли кишилар келишса ўз-ўзидан байрам бошланади. Коняда, яъни диндору динсизни бағрига чорлаган мавлоно Жалолиддин Румий мақбараси турган шаҳарда Азиз Несинга худосизсан, дея меҳмонлар эшиги ёпилди. Унга бирорта меҳмонхона жой бермади. Continue reading →
Filed under: Turkiya turkumi | Leave a comment »
23. Заргарлик мактаби
