Совет Иттифоқи даврларида бу номларни на ўзбек дарсликларида ва на тарих китобларида учратиш мумкин эди. Ҳатто, Ўғизхон достонлари мактаб дарсликларига киритилмаганди. Лекин тарихимизнинг бу олис садолари қулоқларимизга ривоятлардан, эртаклардан ва Туркиядаги бир қатор олимларнинг илмий китобларидан етиб келганди.
Ўрхон битиклари – Бу Анадўлидан ўн икки минг километр олисликда, Туркистоннинг жанубий-ғарбий чегараларига яқин жойда, Мўғилистон пойтахти Улан-Батордан эса икки соатлик йўл узоқликдаги тошларнинг достонидир. Continue reading →
Впервые я встретился с кандидатом экономических наук Тойибой Тулягановой в марте 1990 года. В перерывах между сессиями мы обсуждали вопросы создания комиссий.
В дверь постучали, внутрь вошла одна женщина и мягким голосом сказала:
– Меня зовут Тойиба Туляганова, меня записали в Правовую комиссию, можно мне перейти к вам?
В ответ на это Эркин Вохидов, возглавлявший тогда комиссию по Гласности, ответил ей: Continue reading →
САВОЛ: Ўзбекистон Олий кенгашининг 1990 йиллардаги сессияларининг стенограммаси сақланиб қолганми?
ЖАВОБ: Ўзбекистон Олий мажлисининг 1990 йилда янги сайланган ХII чақириқ биринчи сессиянинг стенографик тафсилоти китоб ҳолида нашр этилганди. Каримовнинг сирлари тарихга кўча бошлагани унга ёқмади, шекилли, сессияни фақат магнит лентасига ёзиб олсангизлар, етади, деб кўрсатма берибди. Аммо кейинги сессияларнинг бирида ичкарида ҳатто магнит лентасига ёзиб олиш ҳам тўхтатилганини билиб қолдим. Олий кенгаш аппарати котибиятининг раиси Омон Ҳамидович Олимжоновга (Шоир Ҳамид Олимжоннинг ўғли-ЖМ) мурожаат қилсам:
-Эркин акангиз билан гаплашинг, у кишининг изнларини олганмиз,-деди.
Ўзим ўринбосар бўлган ошкоралик қўмитаси раиси Эркин Воҳидовга:
-Бу ахир тарихни йўқ қилиш, тарих олдидаги жиноят-ку?!-десам у киши:
-Жаҳонгиржон, икир-чикирларга ҳам эътибор қиласиз-а?! Каттароқ, муҳимроқ нарсалар ҳақида ўйлашимиз керак,-деди. Continue reading →
Ўзбекистонда диний эркинлик йўқ. (АҚШ Давлат департаментининг диний эркинликлар бўйича йиллик (2006) ҳисоботидан).
Бугун Ўзбекистонда диний экстремизм таҳликаси борми? –БОР!
Диний эркинлик эса, йўқ.
Ислом Каримов Ўзбекистон раҳбари бўлгунига қадар Ўзбекистонда диний экстремизм таҳликаси бормиди?- ЙЎҚ!
Аммо диний эркинлик бор эди.
Бугун баъзилар 1980 йиллар ўртасида Ўзбекистон Компартияси Марказий комитетида идеология масалалари бўйича котиб бўлган Раъно Абдуллаевани қаҳрамон деб ёзмоқдалар. Унинг ўзи ҳам ўзини Ислом дини тарафида турган қаҳрамон аёл қилиб кўрсатмоқда. Жумладан, 2006 йил Март ойида “Озодлик” радиосида ана шу ҳақда гапирганини ўзим эшитган ва ёқамни ушлаб қолгандим. Continue reading →
“Qiyomat kuni” qahramoniga! Saidjon, sizni hali yaxshi tanimayman. Lekin taniy boshladim. Shuning uchun ham hech kimga ayta olmayotgan gapimni tezroq sizga aytmoqchiman. Chunki sizni ham butunlay tanib qolsam, fikrimdan qaytishim mumkin.
Men Mesxet turkiman. Farg’onada uyimiz bor edi. Uyimizni ko’zimning oldida yoqib yuborishgan va o’lgudek qilib kaltaklashgan. Behush bo’lib qolganimdan keyin tashlab ketishgan. Men o’zimga kelganimda uchqichda qayoqqadir olib ketishayotgan edi. O’shanda xayolimga ilk kelgan narsa yonimdagi do’xtir agar o’zbek bo’lsa, uni o’ldirish edi. Urus ekan. Ammo o’zbek bo’lganda ham uni o’ldirishni eplolmas ekanman. Chunki ikki qo’lim ham sindirilgan ekan. Continue reading →
Совет Иттифоқи йиқилгач, ўз мустақилликларига эришган Озарбайжон, Ўзбекистон, Қозоғистон, Қирғистон ва Туркманистон жумҳуриятлари жуда кўп муаммолар билан қарама қарши қолдилар. Жумладан, уларнинг Оврўпага ва дунё бозорига чиқиш йўллари ҳар томондан боғлаб қўйилган эди.
Бу йўлларни очиш жуда кўп машаққат, сиёсий ва иқтисодий ҳаракатларни талаб қиларди. Ана шундай шароитда илк бор ўртага чиққан фурсат “Қора денгиз иқтисодий ҳамкорлиги” лойиҳаси бўлди. Continue reading →
Ўзбекистонда президент бирор муаммо учун масъул эмас!(Ёзилмаган қонун).
Аслида Ислом Каримовнинг фаолиятига ҳеч ким Ислом Каримовнинг ўзичалик мукаммал баҳо берган эмас.
15 йил давомида у 76 марта вилоят кенгашларида кенгайтирилган нутқ ирод қилди. Бу нутқларнинг бир сатрини ҳам унинг ўзи ёзмаган бўлсада, у ўқиб бергани, қўшимчалар қилиб гапиргани унинг ўз айбини ўзи очганини кўрсатади.
“Биринчи машинам” бўлимида “Ҳундай” (Hyundai) воқеасига келиб қолгандик. Давом этамиз.
Бундай машиналарни Америкада сотадиган диллершип янги очилгани учун кредит тарихи(харид ва тўлов тарихи)га қарамасдан қарзга берди. Икки йилга фойиздан озод ҳам қилишди.
Қарзга олдик… қани энди уйқу келса? Энг ёмон кўрганим қарздор бўлиш. Бунинг устига уни майдалаб тўлагунча қиймати қирқта қирдан ошиб кетади. Фойиз оладида. Шунинг учун “Емаймиз, ичмаймиз, қарздан қутуламиз” шиорини ишга солдим. Қисқа вақтда машина ўзимизники бўлди қолди.
Лекин олти кишилик оила битта машина билан ҳеч нарсага улгурмас экан. Биз турган жойда автобуслар юрмайди. Автобус юрадиган йўлга қадар 2-3 километр. Умуман Америкада топган пулингизнинг анчагина қисмини машина “ейди”. Суғуртаси ҳам “фалакда”. Марказий шаҳарларда жамоат транспорти бор. Аммо шароит яхши эмас. Шароити тузукроқ жойга бордингизми, машинангиз бўлмаса ҳаёт йўқ. Бир умр машинага пул тўлайсиз. Continue reading →
Ўзбекистонда барча раҳбарлардан тортиб, мухолифат сафларига қадар сўкағонлик касали тарқалган экан. (Ўзбек тилини ўрганган америкаликнинг айтгани).
СПИД асрнинг вабоси, миллионларнинг кушандаси бўлса, сўкағонлик Ўзбекистоннинг вабоси, ўзбекнинг кушандасидир. Дейишингиз мумкин׃ сўкағонлик ўзбекка бешикда теккан, ҳар бир оилада унинг илдизи чуқур. Ҳа, шунинг учун бу иллат тобутга қадар яшайди.
Илгари энг кўп сўкинадиган ва сўкишларга бети қалин халқ руслар деб ўйлардим. Чунки улар унча-бунча гапни бемалол сўкиш билан ифодалай олардилар ва унча-бунча сўкишни бемалол ҳазм қилиб кетаверардилар. Continue reading →
Яна бир неча йилда Ўзбекистоннинг олтин запаслари тугайди.(Хабарлар оқимидан).
Қадим ўтган замонда, Туронзамин томонда бир Олтинбосган исмли аждарҳо ўтган экан. Олтинбосган жуда ҳам юҳо экан. У бир шаҳарга келиб, катта тепаликнинг устига ўтириб олибди. Ўша ердан халққа ваҳшат сочармиш. Уни ҳайдаймиз дейишса, ҳеч кетмас эмиш. Ўлдирамиз дейишса, ҳеч кимнинг кучи етмас экан. Унинг оғзидан отилган олов бутун шаҳарни ёндириб, кулга айлантирибди. Шунда қўшни шаҳарларда ҳам ваҳима бошланиб, улар бу аждарҳони йўқотишга киришибдилар. Унинг бир бошини кесишса, иккинчи, учинчиси ўсиб чиқарамиш. Ҳар узилган бошдан эса, аждарҳочалар туғилармиш. Улар катта аждарҳонинг атрофини қўрғон қилиб ўраб, уни қўриқлаб ўтирашар ва ҳеч қандай куч уни енголмас экан. Шу зайл йиллар кетидан йиллар ўтиб, бир куни аждарҳо ўз ажали билан ўлибди. Шунда халқ аждарҳочаларни тор-мор қилибди. Continue reading →
Saidjonning fig’oni falakda. Buni telefonni qulog’imdan uzoqroqda tutib turganimdan ham bilish mumkin. Lekin “hujumlarim” oz-moz ish bermoqda.Falakdagi fig’on ba’zan “erga tushib” ham qolmoqda. Afsuski, ko’pga emas, doimiyga emas.
-Aka, O’zbekiston hukumati tezlik bilan armiyasini kiritib, Qirg’izistonda hokimiyatni qo’lga olishi kerak. Boshqa yo’li yo’q. Bo’lmasa, Karimov butun o’zbeklar oldida xoinlik qilgan bo’ladi…
Xoinlik nima o’zi? Ahdini, va’dasini, qasamini buzmoq. Ba’zan firibgarlik, muttahamlikni ham xoinlik deymiz. Lekin asosiy ma’nosi bu kishining o’zi mansub bo’lgan ijtimoiy qatlam yoki xalqi, vatani, do’stining mafaatlariga zid ish tutishi, dushmanlar bilan hamkorlik qilishi, dushman tomonga o’tishidir. Saidjon ana shu ma’nosini nazarda tutmoqda va haq.
U O’zbekiston rahbarining dunyodagi butun o’zbeklar oldida burchi, mas’uliyati. ahdi bor deb o’ylamoqda. Ammo Karimovga ko’ra, uning bunday burchi yo’q, Qirg’izistondagi voqealar bu ularning ichki ishi. U o’zini “Asosiy Qonunda bunday burchim yo’q” deb ham oqlagan bo’ldi. Continue reading →
Орегонда қиш ва баҳордан чиқдингизми, кузга тутиласиз, деган гап бор. Бу дегани йилнинг қарийб ҳамма вақти ёғингарчилик бор ва ёз жуда қисқа дегани. Шунинг учунмикан, ёз “одим отдими” аксарият одам дам олиш кунлари ё паркларга чиқади ё Тинч океани соҳилига қараб йўл солади. Қуёшли кунларнинг бирида Бивертондаги марказий паркка чиқдик. АҚШнинг бошқа жойларида бўлганидек, бу ерда ҳам “стол-стул”лар ўрнатиб қўйилган. Ёнгинасида эса қўра. Биттасида уйда “мариноват” қилиб келинган қўй гўшти ва товуқ оёқчаларини жизиллатаётгандик, новча бир киши келиб қолди׃
-Ассалому алайкум, ўзбек экансиз, Худойимдан айланай,-деди.-Саккиз йилдан бери ўзбекни учратмагандим. Continue reading →
Инсон ўз пойдеворида кучли бўлса, уни қандайдир сериаллар буза олмайди
САВОЛ׃ Яқинда сизнинг сериаллар ҳақидаги бир гапингизни ўқиб қолдим. Ҳақиқатдан ҳам китоб ўрнини сериаллар босмоқда ва бу давримизнинг фожиаси эмасми? (Дилбар).
ЖАВОБ׃ Тадқиқотларга кўра асрлар давомида жамиятларда камбағаллик кучайгани сари динлар кучайган. Буни барча динлар тарихида кузатишган. Чунки одамлар мададни ўша манбаъдан қидиришган. Ўзбекистонда ҳам камбағаллар кўпайиб кетди ва ҳукумат истаса-истамаса одамлар мадад нуқтасини қидиришмоқда. Мадад нуқтаси бу инсонни депрессиядан қутқарувчи кучдир. Continue reading →
Баъзилар бир одамни илк кўришдаёқ кимлигини билдим, деб мақтанишади. Бу мумкин бўлмаган нарса. Ҳеч қачон бир кўришда ёки бир суҳбатда бировнинг кимлигини билиш мумкин эмас. Балки бутун ҳаётингиз давомида ким биландир бир марта учрашган бўлсангиз ва ўша одам ҳақида 20 йилдан кейин гапириш маврида келиб қолса, унинг ё яхши одамлигини сезгандим ёки илк кўришдаёқ унинг аблаҳлигини билгандим, дейишингиз мумкин. Бу шунчаки гап омади айтиладиган сўзлар. Continue reading →
Zarb bilan eshikni sindirib ichkariga kirib kelayotgan sanoqsiz politsiya xodimlarining har biri ana shunday deb baqirar edi.
Endi o’rtaga qo’yilgan palovga qo’l uzatgan yigitlarning rang-qutlari uchib ketdi. Lablari titrab, bir so’z aytolmay qoldilar. Politsiyachilar esa ularning har birini siltab, yuzi bilan erga yotqizar va qo’llarini orqaga qilib kishanlar, keyin oyoqlarini ikki tomonga ochib, boshdan oyoq tekshirib chiqardi.
Bir zumda 9 nafar o’zbekning hammasi ana shunday tintuvdan o’tdi.
Yigitlar hatto erdan boshlarini ko’tara olmas edilar. Chunki har birlarining boshini bittadan yoki ikkitadan politsiyachi bosib turardi. Qimirlayman desalar, politsiyachining tizzasi bilan biqinlariga turtishidan keyin miq etmay qolardilar.
-Yonlarida hech narsa yo’q.Toza!-dedi tintuvni tugatgan politsiyachi.
-Atrofni tekshirlaring, qurollarni toplaring!-deya buyruq berdi rahbari.
Boshlariga fazogirlarga o’xshab maxsus qalpoq kiyib olgan politsiyachilar bir zumda hamma yoqni ag’dar-to’ntar qilib tashlashdi. Hatto laganlardagi oshlarning ichi ham qarab ko’rildi. Continue reading →
САВОЛ׃ Совет адабиётининг жонкуяри бўлган ва мустақиллик келиши билан тавба қилиб, кейин ИАКнинг маддоҳига айланган Озод Шарaфиддиновнинг ўғли Алишер Шарaфиддинов ишдан қувилди. Ҳар хил гаплар айтилмоқда, нега қувилган деб ўйлайсиз?(Жавлон).
ЖАВОБ׃ Алишер Шарафиддиновнинг Бош прокурор ўринбосари вазифасидан олингани сабабини сизнинг саволингиздан сўнг Тошкентдаги танишларим билан боғланиб, билиб олдим. Аслида Алишер Шарафиддинов Каримов командасидаги оддий пешкалардан бири эди, у бир мамлакатнинг Ички ишлар вазири ўринбосари, Бош прокурор ўринбосари, генерал бўладиган даражада лаёқатли эмас, дейишади. Лекин кимни лаёқатли дейиш мумкин? Continue reading →
САВОЛ: Ислом Каримовни бунча танқид қиласизлар, у нима қилсин, агар ишдан кетса кўча-куйда уни уриб ўлдиришлари ёки қамашлари мумкин. Шуни билгани учун ўлгунча мансабида қолмоқчи. Шуни ҳам билмайсизларми?( Носир).
ЖАВОБ: Кейинги 20 йилда халқимиз зеҳниятида катта ўзгариш бўлди. Шулардан бири мансабдан кетганга агар у пулдор бўлса, алоҳида ҳурмат кўрсатиш. Каримов бугун ишдан кетса, эртага унга ҳам ҳурмат кўрсатилади. Чунки пули кўп, “контактлари” кўп. Унга фақат ва фақат ўзидан кейин келадиган президент индамаса, бошқа одам индамайди. Continue reading →
САВОЛ: Америкада ҳар бир одам йилнинг бошида “Бу йил давомида қандайдир ишни қиламан”, деган қарор олар экан. Сир бўлмаса сиз қандай қарорлар олдингиз, ичида ватанга қайтиш қарори ҳам борми? (Шокир).
ЖАВОБ: Ҳақиқатдан ҳам Америкада йил бошида одамлар бу йил камроқ овқат ейман, кўпроқ спорт билан шуғулланаман, деган каби қарорлар олишади ва бир-икки ойда унутиб юборишади. Continue reading →
2003 йилнинг ёз кунлари эди. Конгресс билан Оқ уй орасидаги кенгликда “Регистон майдони” пайдо бўлди. Бир томонда “Шердор”, унинг қаршисида “Улуғбек” ва ўртада “Тиллакори”… Албатта, бу Самарқанддаги Регистоннинг макети эди. Аммо баландлиги ва кенглиги ҳақиқий Регистоннинг ярмидан зиёдроқ.
Вашингтонда қўлбола ясалган “Регистон” ҳовлисида саҳна қилинган ва ўртада Жўрабек Набиев куйламоқда. “Фарғона тонг отгунча”ни тинглаб бўлишимиз билан созандалардан бири ўрнидан туриб Continue reading →
Bundan keyingi bo’limlargacha, Karimovni o’z xayollari bilan yolg’iz qoldiramiz. Keksa odam. Ba’zi narsalar esidan chiqqan bo’lishi mumkin. Qolaversa, shu lahzada Nyu Yorkdan Saidjon degan yigit sim qoqmoqda. Saidjon asli o’shlik. U bilan to’rt yil oldin tanishganmiz.
O’shanda yarim tunda telefon jiringladi׃
-Bu qo’lga tushgan chet elliklarni saqlash markazi, agar telefon chaqirig’ini qabul qilsangiz, minutiga to’rt dollar to’lashingiz kerak bo’ladi…
Odatda qamoqxonalarda yotganlar uylariga yoki tanishlariga telefon qilsalar ana shunday oldindan ogohlantirishlarini bilardim. Lekin telefon haqi buncha qimmat bo’lmasdi. Shuning uchun ham bir lahza o’ylanib qoldim. “Yo’q, qabul qilmayman” desam, balki biror tanishim yoki meni g’oyibdan tanigan biror kishi qiyin sharoitga tushib qolgan bo’lsachi? Begona odam telefon nomerimni qaerdan biladi? Umuman bunday paytda inson ko’p mulohazaga bormas ekan, “Qabul” dedim. Telefonning naryog’idan׃
-Ossolomalaykum,-degan ovoz keldi. Uning gapidan oldin andijonlik bo’lsa kerak deb o’ladim. Continue reading →
2.Ўрхон обидалари
Jahonnoma 
You must be logged in to post a comment.