Jahonnoma

УСТОЗ

Амир Темурнинг ишлари бирдан орқага кета бошлади. У Чин юришини амалга ошира олмай, Ўтрорда қоларкан, уламоларни чақиртириб катта элларнинг бошига офатлар нима учун келганини суриштирди.

-Қадимда шоҳ Эдип билмай ўз онасига уйланиб қўйгани учун элининг бошига офат калхати қўнган,-деди улардан бири.

Бошқаси эса׃

-Искандари Зулқайнар ўз тўшагига эркакни олгани учун султонияти емрила бошлаган,-деди.

Яна бири׃
-Рум Қайсари саройни фоҳишахонага айлантиргани учун салтанати қулаган,-деди. Continue reading →

Filed under: Rivoyatlar | Leave a comment »

ҲАҚ

Амир Темур ҳузурига уламолар келганда у олтин солинган халтачасини қўлига олиб, тангаларни жиринглатиб қўяр экан.
Шундан кейин уламолар уни мақтай бошлар эканлар.
Аммо Амир уларга олтинларни бермас экан.
Бир куни маслаҳатчиси Мирсаид Барака:
-Уламолар ранжиб қолмоқдалар,-деди.
Бунга жавобан Амир: Continue reading →

Filed under: Rivoyatlar | Leave a comment »

ДЎЗАХ

Буюк Яратувчи бир куни Одам Ато ва Момо Ҳавонинг атворларидан ранжиб уларга жазо тайин этишни ихтиёр қилибди. Кўкдан бир парча узиб, Ерни пайдо қилибди, бир қисмини қуруқлик ва қолганини сувдан.

Аввалига Одам Ато ва Момо ҳавони қумурсқага айлантириб, Ерга ташлабди. Қарасаки, қумурсқалар кўпайиб кетиб, ерни илма-тешик кулбага айлантираётган эмишлар.

Шунда Яратгувчи уларни қушга айлантирибди. Continue reading →

Filed under: Rivoyatlar | Leave a comment »

ҚОН ва УН

Бир подшонинг уч ўғли бор экан. Ворис танлаш учун уларни синовга солибди. Катта ўғлини чақириб;

-Мана бу ҚОНУН,-дея бир китобни кўрсатибди,-унинг ҳар бир ҳарфига риоя қилишинг керак, агар риоя қилмасанг тахтдан, бойликларингдан айрилиб зиндонга кетасан, мана бу ҳам ҚОН+УН, яъни қон ва ун дебди,-икинчи томондаги нарсаларни кўрсатиб,- Қон зулм рамзи, ун бойлик рамзи. Танлаганинга қараб мен хулоса қиламан…

Ҳар уччала ўғил ҳам ҚОН ва УНни танлашибди.

Подшо хафа бўлиб ўтирган экан, маслаҳатчиси:

-Хафа бўлманг, фарзандда бўлмаса ота нишони, унда бордур бировнинг қони, болаларингиз сиз танлаган йўлни танладилар,-дебди.

-Сен ҳали менга шундай дейдиган бўлдингми?-дея шоҳнинг жаҳли чиқибди.

-Чунки сиз тахтни бирор ақлли одамга эмас, ўз болаларингиздан бирига бермоқчисиз, ана у ўзингиз ёздирган ҚОНУНда эса тахт энг ақлли одамга насиб этгай деб битилган,-дебди. Continue reading →

Filed under: Rivoyatlar | 3 Comments »

ОЙДИНЛАР

Амир Темур узоқ йиллик сафардан қайтганида мамлакатда аҳвол оғирлашиб, халқ солиқлар остида қолган эди. Саройда музаффарлик шарафига уюштириладиган зиёфатдан аввал жаҳонгир зиёлилар машъаласини кўтарган Мирсаид Барака билан учрашиб, ҳақиқий аҳволни ундан ўрганди.

Зиёфатда эса насру назм қаламкашлари, муаррихлар Соҳибқиронни кўкларга кўтариб, мақтаб унга ҳамду сано айтишди.

Шунда Соҳибқирон улардан бирига:

-Мен йўғимда битилган девонларингни келтир,- деди.

Шоирнинг шеърлари фиғон, шикоят, дард ва алам сатрларидан қурилган экан.

Шунда Амир Темур шоирга: Continue reading →

Filed under: Rivoyatlar | Leave a comment »

ҚУЛЛАР

Бир зулмкор шоҳ қазога етганда ҳеч жон беролмасмиш.  Табибу -уламолар ҳайрон. Кун кечиб кеч кирганда шоҳ кўзларини очибди.
– Шаҳаншоҳим, яна қандай армонингиз бор? Амр этинг, бажо келтирайлик, -дебди табиби калон.
– Вазиримнинг бошини танидан жудо қилинглар! – дебди шоҳ.
Ҳамма сукунатга чўмибди. Уч кун давомида шоҳ жаллодлару зиндонбонлар, девонбегию м ушовирларини ўлимга буюрди. Энди эса…
– Шаҳаншоҳим, ул зот сизнинг энг ишонган мудирингиз, сояи обрўйингизларку, ахир, биз қандай қилиб…
-Амримни муҳокама учун эмас, ижро учун буюрдим!
Вазирнинг бошини келтириб кўрсатганлардан сўнг: Continue reading →

Filed under: Rivoyatlar | Leave a comment »

ҚАЛҚОН

Амир Темур ҳар пайшанба куни сиёсий маҳбуслар билан ўзи суҳбатлашарди. Бу сафар унинг ҳузурига уч кишини олиб келишди.

-Бу Сузангарон маҳалласидан. Тўй-маъракада, жума хутбаларида “Ватаним, Ватаним, Ватаним” дейди. Ватан ва миллатни такрор-такрор сўзларкан, кўзларидан ёш сизиб чиқади, овози хириллаб қолади. Аммо ҳаётда кўп одамларнинг дилини оғритган.

-Унинг бошини танасидан жудо қилинг,-деди Амир Темур.

Девонбеги иккинчи маҳбус ҳақида маълумот берди:

-Бу Мотрид маҳалласидандир. Йиғинларда, тўй-маъракаларда “Халқимиз очдан ўлар ҳолга келди. На буғдой бор ва на нон. Ҳамма нарса урушга кетмокда” дегани-деган.

-Буни энг чуқур зиндонга ташланглар! Аммо саройдаги энг тотли таомлардан ва жамики ноз-неъматлардан истагани қадар бериб туришни канда қилманглар, -деди Амир Темур. Continue reading →

Filed under: Rivoyatlar | Leave a comment »

ОҚПАДАР

… Бир куни Амир Темур узоқ сафарга чиқибди. Йўлда “Тоғ этагидаги Чамбил элда тунаб қоламиз” деб буюрибди. Чамбил элга етиб келганларида, бу ердаги аҳволни кўриб, Темур ҳайратланиб қолибди.

-Бу шаҳар дунёнинг энг гўзал ери, жаннатмонанд боғлар, дилларни ром этгувчи булбуллар, мусиқа-оҳанг, сас чиқариб оқувчи ирмоқлар, Алпомишдек дев қоматли чинорлар, ичсанг суви умрни дароз айлагувчи чашмалар маскани эди. Буларнинг ҳаммасига нима бўлди? Нега бу шаҳар вайронага айланди? -дея навкарларини шаҳарга юборибди Темур. Continue reading →

Filed under: Rivoyatlar | Leave a comment »

МАРАТУ

Самонийларнинг тўнғичи бўлган ҳукмдор тоғ этагида яшаган Мазанги қабиласининг бойликлари қоялар остидаги ғорда эканлигини тахмин қиларди, аммо бу ғорнинг оғзи қаердалигини билмасди. У қабила бошлиғини, унинг аёлини ҳар қанча қийнамасин, бирор гап ололмасди. Уларнинг икки ўғли бор эди. Бири қийноқларда жон берди, иккинчиси эса ҳукмдорнинг оёғини ўпди. Унинг пулга, мансабга ошиқлигини сезган ҳукумдор аврай бошлади:

“Сени қабилага раис этиб тайинлайман. Бойликлар қаерда эканлигини айтсанг, бас. Ярмини сенга қолдираман.”

”Отам Мурунта тоғидан олтин кони топганди. Ана шу олтинларни ғорларга яширди. Кириш йўлларини ҳатто бизга ҳам кўрсатмади”. Continue reading →

Filed under: Rivoyatlar | Leave a comment »