“Boshqa dunyo”dan boblar

Posted on October 30, 2013 by Jahongir Muhammad

Oregon,1998 yil

Oregon,1998 yil

10. Yolg’onga ishonish

Oregonda qiziltanli(hindu)lar bilan bog’liq ko’p joylar va afsonalar bor.  Bu shtatda  hammasi bo’lib besh oy yashagan bo’lsakda, deyarli barcha tarixiy joylarini borib ko’rdik.

Shulardan biri Kreyter ko’li. Bu Amerika tarixiga kirgan va federal miqyosda sharafiga tanga pul chop etilgan ko’ldir.

Bir kuni Mehmet bizni shu ko’lga olib bordi. Favqulodda go’zal joy. Ba’zilar bu ko’lni “Insonning yolg’onga ishonishining hujjati” ham deyisharkan.

Gap shundaki, qizil tanlilarning bir qabilasi shu mintaqaga kelib joylashibdi. Ko’lning suvi juda tiniq va osmondagi bulutlarni ko’lning tubiga boqib tomosha qilish mumkin.

Qizil tanlilarning bolalari ko’l bo’yiga kelib, bulutlarga oshiq bo’lib, ko’kda uchgan qushlarni ko’l tubidan ushlayman deb cho’kib ketaverishibdi. Continue reading →

Filed under: Boshqa dunyo | Tagged: , , , | Leave a comment »

“Boshqa dunyo”

Posted on October 26, 2013 by Jahongir Muhammad
1998 yil, Oregonda

1998 yil, Oregonda

9. Qarsaklar

O’zbekistonda mashina haydamaganman. To’g’risi bir marta chamasi ikki kilometr masofaga haydagandim. O’shanda Orif degan do’stimning mashinasida Samarqand tumanining Rajabamin qishlog’idan rayon markaziga boradigan yo’lda haydashni mashq qildik.

Katta yo’lda mashinalar ko’p bo’lgani uchun qishloq yo’liga o’tdik. Tuproq ko’chadan changitib ketayotgandim, birdan yozadigan maqolam haqida xayolga tolibman, oniydan mashina yo’ldan chiqib ketdi. Yonginamizda katta soy oqayotgan edi. “Furgon” ag’darilib suvga tushdi. Mashinaning “oyoqlari” osmonda, bizning boshlarimiz pastda, suvning ichida. Ko’zimni yumib olganman. Xuddi suv ostida nafas olmay turgan odamdek raqamlarni sanayapman. 20, 21… 33, 34… 44, 45…

Qandaydir kuch meni mashina ichidan tortqilay boshladi. Shu payt ichimga suv o’ta boshladi. Nafasim qaytdi. Bir payt o’zimga kelsam, bosh ustimda bir qancha odam. Orif ham bor. Rangi uchib ketgan.

-Aytmadimmi, hech narsa bo’lgan emas,-deb baqirdi u sevinganidan. Continue reading →

Filed under: Boshqa dunyo | Tagged: , , | Leave a comment »

“Boshqa dunyo”

Posted on October 24, 2013 by Jahongir Muhammad
1998 yil, Oregon

1998 yil, Oregon

7. Birinchi mashinam

Bir kuni Mehmet degan turk bilan tanishib qoldim. Uyiga taklif qildi. Bordik. Umr yo’ldoshi Sevinch xonim va bir o’g’li bilan yashar ekan.  Do’stlashib qoldik. U׃

-Amerikaga yangi kelgan odam nima qilib bo’lsa ham ishni mashina olishdan boshlashi darkor,-dedi.- Bu yerda mashinangiz bo’lmasa keraksiz odamsiz. Biror joyga vaqtida borolmaysiz, ishga o’taman, desangiz o’tolmaysiz…

Lekin meni ko’ndirishi qiyin bo’ldi. Chunki O’zbekistonda xususiy mashinaga ehtiyojim bo’lmagan. Buning ustiga mashina haydasam xayolga tolib qolishdan qo’rqardim. Shuning uchun Amerikada ham mashinasiz yashash mumkin, deb o’yladim. Avvaliga avtobusda yurishga qaror qildik. Ammo bu azobning azobi, vaqtning ajali. Continue reading →

Filed under: Boshqa dunyo | Tagged: , , | Leave a comment »

“Boshqa dunyo”dan boblar

Posted on October 22, 2013 by Jahongir Muhammad

kitob6. Til-tunning mohitobi

Til bilmagan dil bilmaydi, dil bilmaganni el bilmaydi. Boshqacha aytganda birovning tilini bilmasangiz uning dilini hech qachon anglay olmaysiz. U ham sizning kimligingizni anglamaydi.

Tilmochlar so’zlarni o’giradilar, lekin so’zlar sohibining nafasini, hissini, tuyg’ularini chevira olmaydilar.

Tarjimonlar yordamidagi suhbatlar esa diplomatiyadir – tavoze, manzirat va hokazo. Qolaversa, bir umr yoningizda tarjimon bo’lmaydi.

Bir kuni qo’shnimiz:

-Amerikada ko’p yil yashadim, lekin endi tilni o’qiyapman. Bunga yo’l mirshabining to’xtatgani sabab bo’ldi. Unga haqligimni tushuntirib berolmadim. Indamaygina jazoga rozi bo’ldim. Keyin bilsam, u meni sudga yuborgan ekan. Bordim. Tarjimon ham mening aytganlarimni sudyaga anglata olmadi. Shundan keyin til o’rganishga qat’iy qaror berdim,-dedi. Continue reading →

Filed under: Boshqa dunyo | Tagged: , , , , | Leave a comment »

Boshqa dunyo

Posted on October 21, 2013 by Jahongir Muhammad
2001 yil. Reney va Shyorli bilan

2010 yil. Oregonlik Reney va Shyorli mehmonimiz

5.Duoxonlik

Xaridni katta qilishimizning yana bir sababi bor edi. Uyda har kuni mehmon bor. Reney bilan Shyorli ingliz tili o’rgatish uchun kelishsa, Haydar va Sergey mashina haydashni o’rgatishga kelishadi. Qo’shnilarni ham taklif qilamiz. Uyga mehmon keldimi, qozon qaynashi shart. Qozon qaynadimi, dasturxon ne’matlarga to’lishi lozim. O’zbekning azaliy odati bu.

Ammo amerikalikda bunday odat yo’q. Masalan, ingliz tilini o’rgatishga kelgan odamni ham ish bilan keldi, deb hisoblaydi va nari borsa bir stakan suv taklif qiladi. O’zbekda esa birovdan muttaham bo’lib qolmaslik tuyg’usi kuchli. U bizga yaxshilik qilmoqdami biz ham qo’limizdan kelganini qilishimiz kerak. Bu – xislat.

Darvoqe, hozircha qo’limizdan kelgani mehmonlarga yoqadigan taom pishirish va yaxshilab mehmon qilish.

Lekin Oregonda biz tanigan amerikaliklar ham o’zimizga o’xshaydi. Uyingizda to’yib ovqatlandimi, ertasiga yo uyiga, yo restoranga chaqiradi. Continue reading →

Filed under: Boshqa dunyo | Tagged: , , , | Leave a comment »

Boshqa dunyo

Posted on October 19, 2013 by Jahongir Muhammad
1998 yil, Oregonda

1998 yil, Oregonda. Reney va Shyorli bilan.

4. Post Meridian

Merit bizni Reney, Shyorli degan ayollar va Ven degan oqsoqol bilan tanishtirib qo’ydi. Reney va Shyorli uyimizga kelib, inglizcha so’zlarni o’rgata boshlashdi. Ven esa shoferimiz, qayoqqa boramiz desak, xizmatda. Ba’zan uyiga ham mehmonga olib boradi. Uyi tog’ning tepasida, daraxtlar orasida. Xotini bilan yolg’iz yashaydi. Xotini ham uning o’ziga o’xshagan mehmondo’st.

Bir kuni Ven bizni hukumat idorasiga olib bordi. Bir qancha qog’ozlarni to’ldirdik. Kambag’allar ro’yxatiga kiritishdi. Oziq-ovqat xarid qilishimiz uchun kuponlar to’plamiga o’xshagan kitobcha berishdi. Bu pul o’rnini bosar ekan. (Hozir uning o’rniga plastik karta beradi-JM). Har bir kishiga 120 dollardan hisoblab, 720 dollarlik kupon berdi. Shuncha pulga oziq-ovqat xarid qilishimiz mumkin ekan. Continue reading →

Filed under: Boshqa dunyo | Tagged: , , , | Leave a comment »

“Boshqa dunyo” kitobidan boblar

Posted on October 11, 2013 by Jahongir Muhammad

jm_1996Amerikani har kim o’zi kashf etadi

Kirish o’rnida

Tabib tabib emas, boshiga tushgan tabib, deydilar. Bir paytlar Amerika mutlaqo boshqa dunyo edi, bugun esa bu mamlakatning pastu balandini so’rang, imkon qadar ayta olaman.

Darvoqe, “Amerikani Kolumb ochgani bilan har kim uni o’zicha kashf etadi” degan gap bor.

Bizga 1990 yillardan keyin Amerikaga kelgan o’zbeklar orasida qisqa vaqtda oyoqqa turish nasib etdi.

Steven (familiyasi esimda qolmagan) degan amerikalik bir professor 1999 yilda bizga qisqa fursat dars berganda “Oyoqqa turishing, amerikalik o’rta sinf safiga qo’shilishing uchun kamida o’n yil kerak” degan edi. Bu lof ekan. Chunki bu yerga hech narsasiz kelib, ikki yilda oyoqqa turish mumkin.

Aslida Amerikaga kelgan har qanday kishi bu yerda O’zbekistondagidan yaxshi yashaydi.

Sovet davrida o’rtacha maosh 140 so’m bo’lgan paytda ayni vaqtda bir necha nashrlar (“O’zbekiston Ovozi”, “Qishloq haqiqati”, “Mushtum”, “Zarafshon”) bilan ishlab, oyiga ming so’m atrofida daromad qilardim. Boshqacha aytganda, hayot darajam o’rtachadan ancha-buncha yuqori edi. Lekin Amerikaga kelganlar orasida cho’ntagida puli eng kami ham men bo’lsam kerak. Continue reading →

Filed under: Boshqa dunyo | Tagged: , , , , | 1 Comment »