Jahonnoma

Хор бўлган санъат

САВОЛ: Сиёсатга алоқаси бўлмаган бир нарса сўрамоқчиман, Америка филмларини ёқтирасизми ёки ҳинд филмлариними?(Камола).

ЖАВОБ: Болаликдан ҳинд филмларини томоша қилиб улғайганмиз. Америкага келиб ҳам Болливудда чиққан ҳар бир филмни кўришга ҳаракат қиламан. Бугун чиқаётган филмлар олдингиларидан мутлоқ фарқ қилади. Ҳозир ҳиндлар филмларга катта ижтимоий, сиёсий ва маданий муаммоларни юклашга интилмоқдалар ва бу уларни дунёда биринчи ўринга олиб чиқмоқда. Масалан, “Боғбон”, “Ашок”, “Қафас”, “Дев” филмлари каби классик бўлиб қоладиган асарлар яратишмоқда. Ҳинд филмлари ҳали Ҳиндистонда намойиш этилмасдан Америкага етиб келади ва уларни уйда томоша қилиш имконияти жуда ҳам қулай.

Бу дегани Ҳолливуд филмларини кўрмайман ёки ёқтирмайман дегани эмас. Аксинча аксар янги филмларни кўриб бораман. Ҳинд филмларида мақсад асосан сизни дам олдиришга, ҳордиқ чиқаришга қаратилган бўлади. Шу боис ҳам уларни тез унутасиз. Америка филмлари эса сизни ўйлашга, тарих, бугун ва келажак ҳақида бош қотиришга ундайди. Кейинги пайтда тарихий, фалсафий филмлар жуда кўп чиқмоқда ва уларни томоша қилиш яхши бир китоб ўқиган каби ҳузур беради.

Масалан, “Троя”, “Узуклар илоҳийси” “Исо пайғамбарнинг ҳассосияти”, “Қирол артур” каби эпик филмлар қаторида “Эртадан кейинги кун”, “Фарангет-911″ каби дунёвий долзарб муаммолар ҳақидаги филмлар қаторида кўнгилочар асарлар ҳам борки, ҳинд филмларидан қолишадиган жойи йўқ.

Шу ўринда бир нарсани эслатмоқчи эдим. Интернет ва телевидение ривожланиши кино санъатини ўлдиради, деган тахминлар бор эди. Аммо бундай бўлмади. Рақобат яхши асарлар пайдо бўлишига олиб келди.

Телевидениелар ҳам бугун кинофилмлардан қолишмайдиган асарлар тайёрламоқдалар.

Шунга қарамай, Америкада минг-минглаб кинотеатрлар бор ва улар доим лиқ тўла. Чунки филм индустрияси мутлоқ эркин бўлгани учун халқнинг дарди ва ташвишлари билан ҳамоҳанг яшайди. Ҳатто бироз олдинлаб, эртанги кунни башорат ҳам этади.

Бир кун ўзбек филмлари ҳақида ҳам ана шундай гапиришни орзу қиламан. Лекин Совет даврида ўзбек филмлари коммунистик ғояга хизмат қилдирилган бўлса, бугун эса бачканалашиб кетган. Балки дунёнинг энг буюк кино асарларини кўриб борганим учунми Тошкентдан кимлар орқалидир келтирилган филмларни қараб, худди юз йил олдин олинган киноленталарни томоша қилаётгандек бўламан, йирик маданий тарихга эга бўлган бир миллатнинг санъати ҳамон хор бўлаётганига ачиниб кетаман.

Жаҳонгир Маматов,

“Зеҳният жумбоғи”(2004) китобидан.

Filed under: Savol-Javob |