Jahonnoma

Душманлар ҳақида

САВОЛ׃ Кузатишларимга кўра сизга душманлик қилаётганлар ҳам бор экан. Бу дунёда душмансиз одам бормикан ўзи? (Фарида).

ЖАВОБ׃ Биласизми, қадимда бир золим шоҳ бўлган экан. Унинг даврида дарёларда қон оқар, қамчилардан жон узилар экан… У шунчалар золим экан-ки, бирор киши ҳам унга бу қилмишлари яхши эмаслигини айтолмас экан. Шундай кунларнинг бирида Ҳотамтойнинг йўли унинг ўлкасига тушибди. Халқнинг азоб уқубатларидан ларзага тушган Ҳотамтой саройга қараб йўл олибди ва шоҳни одилликка чорлабди. Шунда шоҳ׃

-Сен халқимни танимас экансан, унинг еттидан етмиш яшарига қадар мени ўзига дўст деб билади. Сен бегонасан, сени душман деб билади. Ишонмасанг ана Девонбеги билан халқ ҳузурига чиқинглар,-дебди.

Девонбеги ва Ҳотамтой қаерга боришмасин халқ шоҳни дўст дея улуғлаб Ҳотамтойни душман дея ҳақоратлабди.

Саройга қайтишганда Ҳотамтой шоҳга׃

-Улар Девонбегидан қўрққанларидан бир нарса дея олмадилар,-дебди.
Шунда шоҳ׃

-Ундай бўлса, тунда жанда кийиб чиқингиз,-дебди.

Яна Девонбеги ва Ҳотамтой қаерга боришмасин ва кимдан сўрашмасин ҳамма Ҳотамтойни лаънатлабди. “Агар у бизга дўст бўлганда бизни шундай қийин шароитга қўярмиди? У бегона-да, бизни билмайди-да, бизда нима қасди бор унинг?” дейишибди.

Саройга қайтишганда шоҳ яна Ҳотамтойни изза қилибди.
-Бечора халқ, икки кишидан бири жосус бўлиши мумкин, деб ўйлаб чекаётган азоб-уқубатларидан сўз очмади,-дебди Ҳотамтой.

Шунда шоҳ׃

-Бўлмаса бор, ўзинг сўра, қани нима дейишади?- дебди.

Ҳотамтой кўчага чиқса, ҳамма ундан юз буриб, узоқроқдан юрар, баъзилар эса минғирлаб уни сўкишибди. Бунинг сабабини сўрайман деса, уни тошбўрон қилишибди. У қонга беланиб ётганда бир дарвеш унинг ёнига келиб׃

-Кўрдингми, кимнинг душмани кўп,-дебди.

Ҳотамтой дарвешнинг овозидан танибди. Бу ўша шоҳ экан. Жанда кийган шоҳ. Халқ золим шоҳнинг ана шундай кезиб юришларини билар ва юрак олдириб қўйган экан.

Кўрдингизми, душман ҳар хил бўлади. Каминани сўкиб юрадиган исмсиз-жисмсизларга қараб шундай деяётган бўлсангиз, у ҳолда аниқ биламан, дўстларим душманларимдан кўп. Қандай биламан-ми׃ душманларим номларини яширадилар, дўстларимнинг эса номлари аниқ.

Ҳатто Худонинг ҳам душмани бор-Шайтон, иблислар ва ҳатто баъзи одамлар…

Пайғамбарларнинг ҳам душманлари бўлган. Тошбўрон қилганлар, қувғин этганлар, хачга тортганлар…

Ҳар қандай оддий одамнинг эса, табиийки, душмани бўлади. Чунки ўртада ҳасад, кўраолмаслик, англашилмовчилик, тарафкашлик, мансаб ва манфаатпарастлик, тобелик ва муридлик каби минг-минг душман ясовчи “компонент”лар бор.

Саволингизга жавоб ана шундан келиб чиқади. Лекин бу у қадар аҳамият берадиган нарса эмас. Қўйинг, душманлар ҳам бор бўлишсин. Бунинг фойдаси йўқ эмас. Ҳушёр бўласиз, номаъқулгарчиликлардан узоқ турасиз, лоқайд бўлиб қолмайсиз, ёлғизлик қурбонига айланмайсиз, кураш ҳиссини йўқотмайсиз…

Жаҳонгир Маматов, “Ҳайқириқ” (2007) китобидан

Filed under: Savol-Javob |