Jahonnoma

Мирсаидов ҳақидаги хотиралар

Мирсаидовни “Шукрулло” деганларини эшитмаганман. Ҳамма у кишини “Шукур Раҳматович” дерди. Ўзи ҳам шундай деб аташларни ёқтирарди, шекилли?

Шукур Раҳматович ҳақида у киши ҳаёт эканликларида кўп нарса ёзганман. Бугун ўйлаб қарасам, ёзилмаган нарсалар ундан ҳам кўп экан. Шулардан айримларини сиз билан баҳам кўрмоқчиман. Булар турли воқеалардир ва инсоннинг кимлиги воқеалар жараёнида кўринади. Бу воқеаларни эшитиб, Мирсаидов қандай одам бўлгани ҳақида ўзингиз хулоса қилинг.

1.Елцининг эътирофи

Ўзбекистон вице-президенти Мирсаидов раиси бўлган ҳукумат делегациялари таркибида Украина ва Россияга боргандим. Россияга 1991 йилда бордик. Ўшанда икки давлат ўртасида илк иқтисодий шартномалар имзоланганди.

Ҳайъат таркибига ҳукумат аъзоларидан ташқари Олий Кенгашдан Шавкат Ўразаев ва камина  киритилганди. Москвага боришимизни бир кун олдин билганман.

Ўшанда Олий Кенгаш ва ҳукумат битта бинода эди. У киши бешинчи,  биз олтинчи қаватда ишлардик.

Бир кун энди уйга кетаман, деб турсам, ёрдамчиси телефон қилиб, Шукур ака сўраётганини айтди. Тушсам  чой ҳўплаб ўтирган экан. Доим столининг устида пахта гулли чойнак ва иккита пиёла турарди.  Менга ҳам чой қуйди. У киши чой қуйганда бир қултумдан ошмасди. Ичиб юборишни ҳам, ичмасликни ҳам билмасдингиз.

-Украина сафаримиз яхши бўлганди. Шуни эслаб Ислом акадан сўраб, сизни ҳам рўйхатга қўшдим. Ошкоралик қўмитаси Олий Кенгашдаги энг кучли қўмита. Эркин ака(Эркин Воҳидов-ЖМ)ни яхши кўраман.  Битта маҳаллада турамиз.  Москвага борайлик десам саломатлигим бўлмаяти, дедилар. Бундай тарихий воқеаларда саломатликни ўйламаслик керак.

Эркин Воҳидов қўмита раиси ва камина раис ўринбосар эдим.  Ўшанда Ислом Каримов “Ҳайъат таркибига номингизни мен қўшдим” деганди. Эркин ака ҳам кейинчалик “Сизни мен тавсия қилгандим” деган.  Нима бўлганда ҳам ҳайъат таркибидаги энг ёши мен эдим. Балки шунинг учун ҳам қўшган бўлишлари мумкин. Оқсоқол депутат Ўразаевнинг ёнида ёш депутат ҳам бўлиши керак, деб ўйлаш ўша пайтнинг мантиғига мос эди.

Шукур Раҳматович стол устидаги “папка”ни узатди:

-Мана шуларни бир кўринг,  фикр туғилса эртага самолётда гаплашамиз,-деб хайрлашди.

Аслида унинг ўзи саломатлиги ҳақида ўйламасди, шекилли, доим кўзининг остида “халтачалари” бўларди. Унинг “почкаси” касал бўлса керак деган хаёлга борардим. Кимдир буни “кўп ичганидан” деса, кимдир “ухламасдан ишлаганидан” дерди, бошқа биров эса “юрагининг мазаси бўлмаса керак” деб қўярди. Халқнинг кўз олдида бўлгандан кейин кўзингизни ости осилса ҳам  бир дунё гап-да. Лекин у кишининг кўп ичиб, маст бўлганини кўрганим йўқ. Тунлари ухламасдан ҳукумат ишлари билан банд бўлишини эса  билардим.

Самолёт саҳар пайти экан. Тайёргарлик кўраман, деб қоғозларни қараб чиқишни унутибман. Ярим тунда ёдимга тушиб, ўрнимдан туриб, саҳарга қадар ўқиб чиқдим. Ҳаммаси иқтисодий мавзулардаги ҳужжатлар. Бунинг устига урусча ва олдиндан Россия мулозимлари билан кўриб чиқилган. “Бир нарса” тополмадим, у киши ҳам сўрамади.

Москванинг “Оқ уйи”да адашмасам ё 9-, ё 10 қаватда музокаралар олиб борилди. Узун столнинг икки томонида икки мамлакатнинг ҳайъати ўтирди. Руслардан гапирганлар икки-учта. Биздан эса фақат Шукур Раҳматович. Эсимда қолгани шуки, Зарафшон шаҳрининг  аэропорти ва тахтаю болорлик учун рус ўрмонларидан кесиб олиб келинадиган дарахтлар каби масалаларда кўпроқ баҳс бўлди.

Охирида Россия томонидан Борис Елцин ва биз томондан Шукур Раҳматович ҳужжатларни тантанали равишда имзоладилар.

Россия ҳукуматининг Кремлда зиёфат зали бор экан. Кечқурун ҳаммамиз ўша жойга бордик. Қадаҳ айтишлар бошланиб кетди. “Мастлик-ростлик” дейишади. Анчагина ичиб олган Борис Елцин Ўзбекистон билан тузилган илк шартномани тарихий дея мақтаб, Шукур Раҳматовични “Ўзбек халқининг патриоти” (ватанпарвари-ЖМ) деди. Кейин бу иборасини тахминан шундай изоҳлади:

-Ҳамма ҳужжатларни вакилларимиз кўриб чиққанди ва биз бир қараб, имзолашимиз лозим эди. Аммо кўрдингизлар, музокарамиз икки кунга чўзилиб кетди. Бу Шукур Раҳматовичнинг ўжарлигидан. У ўзбек халқи учун Россиядан кўпроқ нарса ундириб олди. Майли, биз афсусда эмас, кетса ўз қардошимизга кетибди.

Ўшанда жуда мағрурландим. Қайтиб келгач, буни депутат дўстларимга айтиб бердим. 1991 йилнинг кузида “Каримовга ишончсизлик” деб ёзилган 12 саҳифалик баёнотимизга шу воқеа ҳам киритилганди.

Дарвоқе, Украина сафаримиз ҳам тарихий воқеа эди.

Эслатма ўрнида: Шукур Раҳматович билан тушган бир қанча суратларимиз бор эди. 1993 йилда уйимизда тинтув ўтказишганда албомдаги бу суратларни узиб олишган.

(Давоми бор).

6 ноябр, 2012 йил.

turonzamin.com

Filed under: Yaxshi odamlar |