Jahonnoma

БИР СЕВГИ АФСОНАСИ

Ризвон хола билан тасодифан танишиб қолдик. Аяхон узоқ йиллардан бери Америкада яшасаларда бу ердаги ўзбеклар билан бор-келди қилмаганлари боис кўпчилик билан таниш ҳам эмас эканлар.

Бир куни сабабини айтиб қолдилар:

-Мен турмуш ўртоғим раҳматли бўлгач, бутун кучимни болаларимни ўқитишга сарфладим. Ҳафтада етти кун ишладим ва уларни оёққа қўйдим, бунинг устига мен замонавий аёллардан эдим. Болаларим ҳам замонавий бўлиб етишдилар. Бир-икки ҳамюртлар билан борди-келди қилсам, камсита бошладилар. Намоз қилмаганимизни юзимизга солишди. Ҳатто болаларимни кофир ҳам дейишди, устидан кулишди. Бугунга келиб, қараб турсам, менинг ҳамма болаларим етишган, Тангрисига чин дилдан ишонган, олий маълумоти, виждонли, катта-катта ишларнинг эгаси. Ўша танишларимизнинг болалари ҳали ҳам тунги клубларда юришганини эшитиб қоламан. Клубнинг ёнига қадар бошини ўраб келармиш-да кейин эса, ҳаммаёғини очиб оларкан. Бунинг устига ўша танишларим одамга тақинчоқларига қараб баҳо беришар экан, мен тақинчоқ олиш ўрнига болалаларимнинг ўқишига пул тўпладим. Хуллас, бугунга келиб ҳамюртлар мени унутишган, мен эса, уларни. Тангира эса, улардан кўпроқ мен ишонсам керак. Чунки уларнинг таши бошқа ва ичи бошқа.

Хола очиқ кўнгил, дунёга ҳушёр назар билан қарайдиган аёл экан. Унинг гаплари самимий, юракдан айтилгани сезилиб туради. Болалари ва неваралари ҳам фавқуллодда тарбияли эканлигини кўрдик. Кунларнинг бирида холага,

-Қандай қилиб Америкага келиб қолдингиз?,-дедим.

Аввал кулдилар, кейин юзларида маҳсун бир ўйчанлик пайдо бўлди.

-Ҳеч кимга айтган эмас эдим, аммо укажон сизга айтаман, бу ҳам балки бир асарингизга сабаб бўлар,- дедилар ва афсонавий тарихларини ҳикоя қилдилар.- Мен Ўзбекистонда замонавий, илмни ардоқлаган бир оилада ўсдим. Олийгоҳни битириш арафасида курсдошларимдан Л. исмли бир йигит менга севги изҳор қилди. Дунёнинг иши экан, мен ҳам уни севиб қолдим. Бизнинг севгимизнинг олдида ҳамма афсоналар кучсиздай эди. Биз шу қадар бахтиёр эдик-ки, иккаламиз ҳам тўйимизни орзиқиб кутардик. Ўша кунларда дугоналаримдан бири “Биласанми, Л. сил касалига йўлиқибди” деб қолди. Мен содда ҳам бу гапни Л.ни яхши таниган бошқа дугонамга маслаҳат учун айтибман. У эса, Л.ни яхши кўрар экан ва дарҳол ёнига бориб “Ризвон сени сил деяпти, суриштириб юрибди” деб айтибди.

Шу кундан бошлаб ёруғ дунё мен учун зулматга айланди. Л. мен билан гаплашмай қўйди. Йўлидан чиқсам юзини тескари буриб кетадиган бўлди. Менинг севгим эса, алангаланиб борар эди. Онамнинг бўйинларига осилиб ҳўнгир-ҳўнгир йиғлар эдим. Тунлари ухламай чиқардим. “Қўй болам, кўз ёшларинга арзимайду у” деб онам овутган бўлардилар, мен эса, баттар йиғлар эдим ва юрагимнинг ярмини йўқотиб қўйган каби азият чекар эдим. Ўзбекистон тор, зах бир кулба каби мени ўзидан итқита бошлади. Кунлар тегирмон тоши бўлса, соатлар калтак ва дақиқалар мушт бўлиб мени дўппослар эдилар гўё. Азиятларим аста-секин исёнга айланди ва Ўзбекистонни тарк этдим. Ўшанда, яъни бундан 45 йил аввал мен ҳақимда кўп гаплар тарқатишди. Чет элда уни сотиб юборишибди, деганларини эшитдим. Кўчада савдогарлик қилаяпти, ҳам дейишибди. Аммо менинг бахтим кулган экан, яхши бир одамга турмушга чиқдим ва йўлимни йўқотмадим. Тез-тез Тошкентга бориб туриш имконим ҳам бўлди.

Агар ўшанда Л. хато қилмаганда, ёки мен хато қилиб дугонамга кўнгил ёрмаганимда бугун Америкада бўлмас эдим. Аммо бу ҳам Тангрининг инояти. Болаларим, невараларим ёруғ кунларда яшамоқдалар. Шуни айтсалар керак-да, ёмонлик эшигидан кирсанг, яхшилик эшигидан чиқасан деб. Ҳар бир ёмон куннинг ортидан яхши кун келар экан. Билмадим, Л.нинг ҳаёти қандай бўлди? Ўшанда жуда қаттиқ ранжиган эканман-ми ёки жуда қаттиқ ёнган эканман-ми, уни ҳеч суриштирмадим ва доим эсламасликка уриндим. Мана энди орадан 45 йил ўтиб сизга айтим бердим… Қаранг, укажон, севгининг афсонаси ўлмас экан!
2003.
ЖМ.

Filed under: Kundalik |