Jahonnoma

АБДУРАҲИМ УЧҚУН

Шоир, ёзувчи ва таржимон Абдураҳим Учқун 2003 йилнинг 31 декабрида Саудия Арабистонида 77 ёшида оламдан ўтди.

Ватан дардила бўлдим дарбадар йиллар кўролмайман,

Паришонман анинг ҳажрида бир ерда туролмайман,

Тутуб ғурбат ғубори чеҳрайи зоримни зард этмиш,

Дилим хунобдур ким жўй борида юволмайман.

Ана шундай деб нола қилган марҳум Абдураҳим Учқун ватандан узоқда юрган йилларида доимо соғинч дардида яшади. Бу унинг шеърлари ва ёзган асарлари, шунингдек, таржима қилган китобларида ўз аксини топган.

У таржима қилган рисолалар кўпроқ Марказий Осия ва туркий қавмларнинг тарихи, анъаналари, дунёда қолдирган изларига билан боғлиқ эди.

-Абдураҳим Учқун билан биринчи бор 1983 йилда Покистоннинг Карачи шаҳрида танишгандим,-дея ҳикоя қилиб берди “Америка овози”да бирга ишлаган ҳамкасбим Абдулманнон Кескин.- У киши Афғонистон советларнинг босқинчилигига учрагандан кейин кекса бўлганларига қарамай, бир неча бор бу ўлкага сафар қилиб, айниқса, Афғонистоннинг шимолида туркистонликларнинг ташаббуси билан тузилган жабҳалардаги йигитларга, Амир Темурнинг ҳаёти акс этган ва ўзлари форсчадан ўзбекчага таржима қилган китобларидан ўқиб бериш билан аскарларни мужодала майдонига тайёрлашда қўшган ҳиссаларини бошқалардан кўп эшитганмиз.

Абдулманнон ака яна қуйидагиларни гапириб берди׃

-Абдураҳим Учқун ҳаётининг сўнги кунларини Саудиа Арабистонининг Тоиф шаҳрида ўтказди. Шу ерда у кўплаб асарларини яратиб, таржима ишларини ҳам ўз ташаббуси билан амалга оширди. Унинг ёзган асарлари “Ғурбат ноласи”-юз бетлик шеърлар мажмуъаси, “Ақоиди Зарурия ва Муҳиммотуддин”-Исломий ақидатнинг савол ва жавоб тариқасида тайёрланган изоҳи, “Юз ҳикматли сўз”- дин ва халқ орасидаги ҳикматли сўзлар, “Ҳофиз шеъриятидаги урфон ва тасаввуф истилоҳлари” ва бошқалардан иборат.

У киши “Тажвид” ёки Қуръони Каримни тўғри ўқишга борасида илмий дастурни ҳам таржима қилганлар. ”Мен Жаҳонкушо Темур” асарини ҳам форсчадан ўгирганлар ва бу асар Амир Тимур соҳибқироннинг қилган юришларию ҳаёти ҳақида мукаммал ҳикоядир. Заҳириддин Муҳаммад Бобуршоҳ авлодларининг Ҳиндистондаги 350 йиллик салтанатининг тарихи асарини ҳам Урду тилидан таржима қилганлар ва бу асар 650 бетлик ажойиб бир китобдир.

“Ваҳий нима? Қуръон мўжизаси”-бу араб тилидан таржима қилинган 92 саҳифалик қўлланма бўлиб, Афғонистоннинг русларга қарши кураши даврида ёзилган ўрду тилидаги рисоланинг таржимасидир. Буни ҳам ўзлари кўпайтириб ўқувчиларга тақдим этгандилар.

Абдураҳим Учқун ўз ортида кўп асарлар қолдирди. У ҳижрий 1305 йилда Қўқонда дунёга келиб, 1307 йилда ота-онаси билан ҳижратга кетган.

Ўзбекистон, ўзбек халқи ана шундай улуғ фарзанди бўлганини билиши ва уни хотирлаши керак.

Дарвоқе, сиз шундай ўзбек ўтгани ҳақида билармидингиз?

ЖМ
2003.

Filed under: Maqolalar |