Сарвар Усмон/Озодлик. Биринчи президентнинг тўнғичи қамоқхонада Ўзбекистоннинг Асосий қонунини нима мақсадда ўрганмоқда? Каримов ҳатто ўз фарзандини аямайдиган одил раҳбар эдими ёки амал курсисини ҳатто ўз фарзандидан қизғанадиган бахил одам эдими? Нима учун бош прокурорлар қамалавераяпти? Нима учун Ўзбекистонда люстрация ўтказилиши керак. Журналист Жаҳонгир Муҳаммад билан суҳбат шу саволлар атрофига қурилди.
Сарвар Усмон/Озодлик Сарлавҳа биринчи қисмининг аниқроқ шакли бундай бўлади: Президент отасининг қарори тўғри эканлигига шубҳа билдирган қиз… Сарлавҳанинг иккинчи қисми Суриядан олиб келинган аёллар ва болалар билан боғлиқ. Журналист Жаҳонгир Муҳаммад билан бугунги суҳбатга беихтиёр “кўпик” ҳам аралашиб кетди. Нега кўпик, кўпик нима учун тирноқларга қамалди? Бу савол жавоби ҳам OzodNazarнинг қуйида тинглайдиганингиз янги сонида…
Қаҳрамонлик нима? Менимча қаҳрамонлик бу жасорат ва журъатнинг бир нуқтада бирлашуви. Жасорат инсоннинг фитратида бор. Энг ўқимaган одамда ҳам жасорат бўлади. Аммо журъат ҳаммада ҳам йўқ. Журъат амалга кўчиши учун таълим ва тарбиянинг аҳамияти катта. Инсон ўзлиги, кимлиги, ўтмиши ва келажагини идрок қила билиши, нега яшаётганини англаши учун мафкуравий замин керак. Ўшандагина унинг журъати жасоратни “ўт олдиради”.
Интернетда бир неча йиллардан бери “Абдулазизнинг архивидан” деган видеоларни кўрасиз. Баъзида мустақилликнинг дастлабки йилларидаги хроника кўз олдингизда пайдо бўлади.
1980 йиллар охири ва 1990 йиллар бошидаги мислсиз воқеаларни тарих учун сақлаш муҳим эди. Буни шу воқеаларни ёритишга маъсул бўлган ва халқнинг пулига ишлаган муассасалар бажармади. Ҳужжатли филмлар қиладиган ташкилот ҳам буни амалга оширмади. Чунки таҳликали. Ким ҳақ ва ким ноҳақлигини кўра-била туриб, юз буриб кетиш осон. Аммо ҳақ томонида туриш жуда қийин.
Qadimda bir odil shoh tunda shahar kezibdi. Qarasa, bir machit-madrasada xotin-xalaj, bola chaqasi bilan yashayotganlar bor. Ularning ahvoli juda yomon ekan. Podsho shahar hokimini topib, uning uyini bechoralarga beribdi va hokimni hujrada yashashga buyuribdi. Hujraning zaxligidan hokim bir yilga etmay, o‘pka kasaliga uchrab, o‘lib qolibdi…
Yozuvchi, jurnalist va siyosatchi Jahongir Muhammadning “Amerika Ovozi”ga aytishicha, Oʻzbekiston hukumati va hatto prezident Shavkat Mirziyoyev ham soʻz va matbuot erkinligidan qoʻrqadi.
Сарвар Усмон/Озодлик Qiziqchining g‘alabasi, Erdo‘g‘onning mag‘lubiyati, Mirziyoevni “g‘alaba eltuvi yo‘ldagi uch to‘siq” (bu yil yozda o‘tkazilishi kutilayotgan vatandoshlar forumi munosabati bilan aytilgan gap) hamda Xalq ta’limi vazirining gazetani sudga bergani to‘g‘risida jurnalist Jahongir Muhammad bilan suhbatlashdik.
Gapni Ukraina prezidenti saylovidan boshlab, suhbatdoshimizdan “Agar O‘zbekistonda ham Ukrainadagiday saylov o‘tkazilsa, o‘zbek qiziqchilari orasida ham prezident bo‘la oladigani bormi?” deb so‘radik.
Jahongir Muhammadning fikricha, o‘zbek qiziqchilari orasida ham prezident bo‘lgudaylari bor.
Kim o‘sha qiziqchi, deysizmi? Javob – suhbatning ichida.
“…Oʻzbekiston prezidentining ish joyi, kabineti 6-qavatda edi. Yaxshiliklar ham, yomonliklar ham hammasi oʻsha yerda boʻldi. Juda koʻp insonlar ana shu oltinchi qavatda musht yegan, kaltak yegan, orqasiga tepki yegan…”
Исмим Таймур. Аслида Темур деб от қўйишган. Ҳужжатимни ёзган одам “Таймур” деб ёзган. Нега бундай қилган билмайман. Аммо ўзимга ёқади. Темур деган от тиқилиб ётибди, Таймур эса битта. У ҳам менда.
Фақат Президент “Тайчи” дейди. Бу менга ёқмайди. Худди камситганга ўхшайди. Аммо буни унга қандай айтаман? Ҳаққим йўқ. Фақат жим туришим керак, ҳатто мени урса ҳам.
Унинг саволларига ҳам жавоб бермаслигим керак. Унинг соясиман-да. Соя гапирмайди. Қоида шунақа.
Сарвар Усмон/Озодлик. Ёзувчи Эврил Туроннинг (Мамадали Маҳмудов) Ўзбекистон пойтахтини Тошкентдан Жиззах вилоятига кўчириш тўғрисидаги таклифи ўзбек жамиятининг турли қатламларида вақти-вақти билан кўтарилиб турадиган мавзуни кенгроқ кўламда яна кун тартибига чиқарди. Бугунги суҳбатдошимиз Жаҳонгир Муҳаммаднинг эслашича, пойтахтни кўчириш масаласи мустақилликнинг дастлабки йилларида ҳам муҳокама қилинган эди.
1. Тайчи
Исмим Таймур. Аслида Темур деб от қўйишган. Ҳужжатимни ёзган одам “Таймур” деб ёзган. Нега бундай қилган билмайман. Аммо ўзимга ёқади. Темур деган от тиқилиб ётибди, Таймур эса битта. У ҳам менда.
Фақат Президент “Тайчи” дейди. Бу менга ёқмайди. Худди камситганга ўхшайди. Аммо буни унга қандай айтаман? Ҳаққим йўқ. Фақат жим туришим керак, ҳатто мени урса ҳам.
Унинг саволларига ҳам жавоб бермаслигим керак. Унинг соясиман-да. Соя гапирмайди. Қоида шунақа.
Қоидани унинг ўзи бузди. “Соя”ни гапиртира бошлатди. Шунда ҳам оз гапиришга ҳаракат қиламан. Гаплар кўнглимдан тошиб кетмаслиги учун кундалигимга ёзиб қўяман. Аслида бу ҳам қатъиян мумкин эмас. Билиб қолишса судсиз-терговсиз йўқоламан. Шарт шунақа ва ўзим ҳам бунга рози бўлиб ҳужжат имзолаганман.
Кундалигимни президентга ҳужум бўлса ишлатишим керак бўлган қалқоннинг ичида сақлайман. Доим ўзим билан. Президент менга жуда ишонгани учун биров текшириб ҳам кўрмайди. Муносабати совуб қолгудек бўлса, нима қилишни биламан, режасини тузиб қўйганман.
Биз яшаган жойни “Светлана” дейишарди. “Дом”нинг остида шу номдаги магазин бор эди. Биз бешинчи қаватда турардик. Оилада битта боламан. Ойим ва адам мактабда ишлардилар. Ойим урус адабиётидан дарс берардилар. Адам физкултурадан. Улар бошқа мактабда ишлардилар, мен бошқа мактабда ўқирдим.
Уйга келишим билан эшикни ичкаридан бекитиб, балконга чиқардим. Балконимиздан трамвай йўли кўриниб туради. Бекатда доим одам гавжум. Одамларни томоша қилишнинг ўзгача гашти бор. Биттаси “столба”дай қотиб туради. Биттаси трамвай йўлига қайта-қайта чиқиб ҳали у томонга, ҳали бу томонга қарайди. Бошқаси у ёқдан бу ёққа юриб туради. Continue reading →
1. Тайчи
Исмим Таймур. Аслида Темур деб от қўйишган. Ҳужжатимни ёзган одам “Таймур” деб ёзган. Нега бундай қилган билмайман. Аммо ўзимга ёқади. Темур деган от тиқилиб ётибди, Таймур эса битта. У ҳам менда.
Фақат Президент “Тайчи” дейди. Бу менга ёқмайди. Худди камситганга ўхшайди. Аммо буни унга қандай айтаман? Ҳаққим йўқ. Фақат жим туришим керак, ҳатто мени урса ҳам.
Унинг саволларига ҳам жавоб бермаслигим керак. Унинг соясиман-да. Соя гапирмайди. Қоида шунақа.
Қоидани унинг ўзи бузди. “Соя”ни гапиртира бошлатди. Шунда ҳам оз гапиришга ҳаракат қиламан. Гаплар кўнглимдан тошиб кетмаслиги учун кундалигимга ёзиб қўяман. Аслида бу ҳам қатъиян мумкин эмас. Билиб қолишса судсиз-терговсиз йўқоламан. Шарт шунақа ва ўзим ҳам бунга рози бўлиб ҳужжат имзолаганман.
Кундалигимни президентга ҳужум бўлса ишлатишим керак бўлган қалқоннинг ичида сақлайман. Доим ўзим билан. Президент менга жуда ишонгани учун биров текшириб ҳам кўрмайди. Муносабати совуб қолгудек бўлса, нима қилишни биламан, режасини тузиб қўйганман. Continue reading →
Жаҳонгир Муҳаммад: 
You must be logged in to post a comment.